அமேடியோ அவகாதரோ (Lorenzo Romano Amedeo Carlo Avogadro) ஆகஸ்ட் 9, 1776ல் டூரினில் சர்தீனியா, இத்தாலியில் பிறந்தார். 20வது வயதின் பிற்பகுதியில் திருச்சபை சட்டத்தில் பட்டம் மற்றும் பயிற்சி செய்யத் தொடங்கினார். விரைவில், அவர் இயற்பியல் மற்றும் கணிதத்திற்கு தன்னை அர்ப்பணித்தார். 1809 ஆம் ஆண்டில் வெர்செல்லியில் உள்ள ஒரு லைசோ உயர்நிலைப் பள்ளியில் கற்பிக்கத் தொடங்கினார். அங்கு அவரது குடும்பம் வசித்து சில சொத்துக்களைக் கொண்டிருந்தது. 1811 ஆம் ஆண்டில், அவர் எசாய் டி’யூன் மேனியர் டி டெட்டர்மினெர் லெஸ் வெகுஜன உறவினர்கள் டெஸ் மோலிகுல்ஸ் அலெமென்டேர்ஸ் டெஸ் கார்ப்ஸ், மற்றும் லெஸ் விகிதாச்சாரங்கள் “உடல்களின் மூலக்கூறுகள் மற்றும் அவை இந்த சேர்க்கைகளில் நுழையும் விகிதங்கள்” என்ற தலைப்பில் ஒரு கட்டுரையை வெளியிட்டார். இது அவோகாட்ரோவின் கருதுகோளைக் கொண்டுள்ளது. அவோகாட்ரோ இந்த கட்டுரையை ஜீன்-கிளாட் டெலமாதெரியின் ஜர்னல் டி பிசிக், டி சிமி எட் டி ஹிஸ்டோயர் நேச்சர் (“ஜர்னல் ஆஃப் இயற்பியல், வேதியியல் மற்றும் இயற்கை வரலாறு”) க்கு சமர்ப்பித்தார்.
1820 ஆம் ஆண்டில், டுரின் பல்கலைக்கழகத்தில் இயற்பியல் பேராசிரியரானார். அவகாட்ரோ மார்ச் 1821ல் புரட்சிகர இயக்கத்தில் தீவிரமாக இருந்தார். இதன் விளைவாக, அவர் 1823ல் இந்த சுவாரஸ்யமான விஞ்ஞானி தனது ஆராய்ச்சிகளுக்கு சிறந்த கவனம் செலுத்துவதற்காக, கடுமையான கற்பித்தல் கடமைகளில் இருந்து ஓய்வு எடுக்க அனுமதித்தனர். இறுதியில், மன்னர் சார்லஸ் ஆல்பர்ட் 1848ல் ஒரு அரசியலமைப்பை வழங்கினார். இதற்கு முன்னர், அவோகாட்ரோ 1833ல் டுரினில் உள்ள பல்கலைக்கழகத்திற்கு திரும்ப அழைக்கப்பட்டார். அங்கு அவர் மேலும் இருபது ஆண்டுகள் கற்பித்தார். மூலக்கூறு கோட்பாட்டில் அவோகாட்ரோவின் பங்களிப்புகளுக்கு மரியாதை செலுத்துவதற்காக, ஒரு மோல் பொருளின் மூலக்கூறுகளின் எண்ணிக்கைக்கு “அவகாட்ரோ மாறிலி”, இது சரியாக 6.02214076 × 1023 mol – 1. வேதியியல் எதிர்வினைகளின் முடிவுகளை கணக்கிட அவகாட்ரோ மாறிலி பயன்படுத்தப்படுகிறது. கொடுக்கப்பட்ட எதிர்வினையில் உற்பத்தி செய்யப்படும் பொருட்களின் அளவை ஒரு பெரிய அளவிலான துல்லியத்தன்மைக்கு தீர்மானிக்க வேதியியலாளர்களை இது அனுமதிக்கிறது.
அவோகாட்ரோ எண் (Avogadro’s Number) என்பது வேதியியல் கணக்கீடுகளில் பயன்படுத்தப்படும் ஒரு மாறிலி ஆகும். இது ஒரு மிகப்பெரிய எண். ஒரு மோல் அளவு உள்ள எந்தப் பொருளாக இருந்தாலும் அதில் உள்ள மூலக்கூறுகள் அல்லது அணுக்கள் அல்லது அயனிகள் இவற்றின் மொத்த எண்ணிக்கையே அவகாதரோ எண் என்பதாகும். சுருங்கக் கூறினால், அவகாதரோ எண் என்பது துல்லியமாக 12 கி கார்பன்-12 என்னும் பொருளில் காணும் அணுக்களின் மொத்த எண்ணிக்கை ஆகும். ஒரு மோல் அளவுள்ள எந்தப் பொருளாக இருந்தாலும் அதில் உள்ள மூலக்கூறுகளின் எண்ணிக்கை எப்போதுமே 6.02214X×10^23 ஆகும். சுருக்கமாகக் கணித வடிவில் குறிப்பிடும் இவ்வெண்ணின் உண்மையான வடிவம். 602 300 000 000 000 000 000 000 என்று வரும். எடுத்துக்காட்டாக ஒரு மோல் அளவாகிய 18 கிராம் நீர், 180 கிராம் குளுக்கோசு, 44 கிராம் கார்பன்-டை-ஆக்சைடு, 32 கிராம் ஆக்சிசன், இரண்டே இரண்டு கிராம் ஐதரசன் மூலக்கூறு, இப்படி அவ்வப் பொருள்களில் உள்ள மூலக்கூறுகளை எண்ணிப் பார்த்தால் ஒரே எண்ணிக்கைதான் கிடைக்கும். அதுதான் அவகாதரோ எண் ஆகும்.
ஜொஹான் ஜோசப் லோஷ்மிட் முதலில் அவோகாட்ரோ மாறிலியின் மதிப்பைக் கணக்கிட்டார். ஒரு மோலில் உள்ள துகள்களின் எண்ணிக்கை, சில நேரங்களில் ஜெர்மன் மொழி பேசும் நாடுகளில் லோஷ்மிட் எண் என்று குறிப்பிடப்படுகிறது. 1808 ஆம் ஆண்டில் ஜோசப் லூயிஸ் கே-லுசாக் தொகுதிகள் (வாயுக்களை இணைத்தல்) குறித்த தனது சட்டத்தை வெளியிட்ட பிறகு அவோகாட்ரோ இந்த கருதுகோளை உருவாக்கினார். அவகாட்ரோ தீர்க்க வேண்டிய மிகப்பெரிய பிரச்சினை அணுக்கள் மற்றும் மூலக்கூறுகள் தொடர்பான குழப்பம். அவரது மிக முக்கியமான பங்களிப்புகளில் ஒன்று மற்றொன்றிலிருந்து தெளிவாக வேறுபடுத்துவது, வாயுக்கள் மூலக்கூறுகளால் ஆனவை என்றும், இந்த மூலக்கூறுகள் அணுக்களால் ஆனவை என்றும் குறிப்பிடுகின்றன. (உதாரணமாக, ஜான் டால்டன் இந்த சாத்தியத்தை கருத்தில் கொள்ளவில்லை.) அவகாட்ரோ உண்மையில் “அணு” என்ற வார்த்தையை பயன்படுத்தவில்லை, ஏனெனில் “அணு” மற்றும் “மூலக்கூறு” என்ற சொற்கள் கிட்டத்தட்ட வேறுபாடு இல்லாமல் பயன்படுத்தப்பட்டன. “அடிப்படை மூலக்கூறு” (“அணு”) உட்பட மூன்று வகையான “மூலக்கூறுகள்” இருப்பதாக அவர் நம்பினார். மேலும், எடையிலிருந்து வேறுபடுவதால், வெகுஜன வரையறைக்கு அவர் அதிக கவனம் செலுத்தினார்.
அவகாதரோவின் விதி (Avogadro’s law) அவகாதரோ முன்மொழிந்த ஒரு வளிம விதியாகும். ஒரே வடிவுடைய கலனில் அடைத்துவைக்கப்பட்ட ஒரே கொள்ளளவுள்ள (சம பருமனுள்ள) வெவ்வேறு வாயுக்கள் ஒரே வெப்பநிலையில், ஒரே அழுத்தத்தில் இருக்கும் போது அதன் அணு மூலக்கூறுகள் ஒத்த எண்ணிக்கையில் (சமஅளவு எண்ணிக்கையில்) இருக்கும் என்று கூறினார் அவகாதரோ. இவரது இந்தக் கண்டுபிடிப்பு அவரது பெயரிலேயே அவகாதரோவின் விதி என்று அறியப்படுகிறது. வளிமங்களின் மூலக்கூறு, மற்றும் அவகாதரோவின் விதியைக் கண்டுபிடித்தமைக்காகவும் இவர் பெரிதும் அறியப்பட்ட அமேடியோ அவகாதரோ ஜூலை 9, 1856ல் தனது 79வது வயதில், இத்தாலியில் இவ்வுலகை விட்டு பிரிந்தார்.
